Περί Εκκλησιαστικής Περιουσίας

Αυτή την στιγμή πάνω από 70.000 ακίνητα υπάρχουν στην ιδιοκτησία του Δημοσίου, ίσως μάλιστα να υπερβαίνουν τις 100.000. Όσον αφορά την δασική και γεωργική έκταση το δημόσιο κατέχει πάνω από 60 εκατομμύρια στρέμματα. Οικήματα, πολυκατοικίες, μονοκατοικίες, καταστήματα, αγροτεμάχια, παραθαλάσσια οικόπεδα και ποιος ξέρει τι άλλο;

Πως έχει αξιοποιήσει αυτή την περιούσια;

Γράφει ο Δρ Θεοφάνης Α. Τσαπικούνης

Δεν την έχει αξιοποίηση καμία κυβέρνηση και δεν έχει ενδιαφερθεί κανένας πολιτικός. Παρά μόνο κάποιοι έξυπνοι ενοικιάζουν ακίνητα του ελληνικού δημοσίου με την μεσολάβηση ελλήνων πολιτικών σε εξευτελιστικά αντίτιμα, κοινώς τσάμπα.

Η εκκλησιαστική περιουσία είναι σαφώς μικρότερη από την κρατική περιουσία. Αν σύμφωνα με κάποιους η εκκλησιαστική περιουσία υπερβαίνει το 1 τρισεκατομμύριο τότε η κρατική περιούσια είναι χ 60 (τουλάχιστον) και συνεπώς φτάνει να ξεχρεώσουμε και να ζήσουμε πλουσιοπάροχα. Συνεπώς, τι ακριβώς θα κάνουν με την εκκλησιαστική περιουσία;;;

Τίποτε. Απλά θα σκουριάζει.

Όλα αυτά είναι πολιτικά κόλπα αλγεινών εντυπώσεων ΑΛΛΑ και βόλεμα των κομματικών φίλων και στελεχών καθώς με το τέχνασμα της παύσης της μισθοδοσίας  θα προέκυπταν 10.000 θέσεις διορισμών.

Το νεοελληνικό Κράτος είναι κάτοχος τεράστιας ακίνητης περιουσίας, αφού μαζί με τους ΟΤΑ και τους Συνεταιρισμούς έχει στην κυριότητα 60.443.500 στρέμματα,  προσποιείται έτσι ότι θέλει να αποκαταστήσει τους ακτήμονες με τα 1.292.300 στρέμματα που ανήκουν ακόμα στους ναούς,  τις μονές,  τις μητροπόλεις, τα ιδρύματα και τους οργανισμούς της Εκκλησίας!

Η Ελλάδα έχει συνολική έκταση 131.957.400 στρεμμάτων. Από αυτά, αγροτική γη, γεωργοκτηνοτροφικού ενδιαφέροντος, είναι:

29.500.000 στρέμματα δάση (22%)

52.500.000 στρέμματα βοσκότοποι (40%)

39.500.000 στρέμματα γεωργική γη (30%).

Από τις παραπάνω εκτάσεις, τα 61.441.900 στρέμματα ανήκουν κατά κυριότητα:

43.598.000 στο Δημόσιο

15.553.200 στην Τοπική Αυτοδιοίκηση

1.098.400 στις Συνεταιριστικές Οργανώσεις

1.292.300 στην Εκκλησία.

Δηλαδή στην Εκκλησία ποσοστιαία ανήκει το 1,4% των δασικών εκτάσεων, το 2,3% των βοσκοτόπων και το 2,19% της γεωργικής γης (όπου όμως το Δημόσιο κατέχει το 45,6% και η Τοπική Αυτοδιοίκηση το 30,8%). Τα στοιχεία προκύπτουν από την έγκυρη μελέτη έρευνα με τίτλο «Ιδιοκτησιακό καθεστώς και αξιοποίηση της αγροτικής γης στην Ελλάδα» (των Θ.  Τσούμα και Δ. Τασιούλα),  έκδοση της Αγροτικής Τράπεζας, Αθήνα 1986, με πολλούς πίνακες και στατιστικά στοιχεία ( https://www.antibaro.gr/article/8756).

Και σύμφωνα με τον Λ.Γ.

Θα πρέπει να δημιουργηθεί μια κρατική εταιρεία όπου από πλευράς ΣΥΡΙΖΑ, θα τοποθετηθούν στελέχη στρατηγικού σχεδιασμού τύπου Καρανίκα. Μετά θα ορισθούν οι τομείς δραστηριότητας για την αξιοποίηση πχ ας πούμε του τομέα δασών η του τομέα των ακινήτων, ιδιοκτησίας της εκκλησίας.  Αυτό θα γίνει χωριστά κατά διοικητική περιφέρεια της χώρας επειδή αποκεντρωμένα διοικείται καλύτερα το πράγμα. Θα υπάρχουν βεβαίως κατά τόπους, ξεχωριστά Διοικητικά Συμβούλια (εδώ θα τοποθετηθούν μεσαία στελέχη από τις τοπικές οργανώσεις), με γραφεία με τα συναφή έξοδά τους, Γραμματείες, αμοιβές συμβούλων και λοιπού προσωπικού, Τακτικές Γενικές Συνελεύσεις, αλλά και Έκτακτες,  έξοδα παραστάσεως και μετακινήσεως (σίγουρα αυτοκίνητο Προέδρου), σεμιναρίων για επιμόρφωση βεβαίως βεβαίως, μελετών για εξειδικευμένα θέματα από εξωτερικούς συμβούλους,… με την γνώση και την φαντασία μας ο καθένας συμπληρώνουμε και τα υπόλοιπα.  

ΔΗΛΑΔΗ ΕΧΕΙ ΒΑΘΟΣ ΤΟ ΠΡΑΓΜΑ ΚΑΙ ΘΑ ΒΟΛΕΥΤΟΥΝ ΠΟΛΛΟΙ

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ. ΑΠΟ ΤΗΝ ΜΙΑ ΙΚΑΝΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ ΟΙ ΑΘΕΟΙ ΚΑΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΛΛΗ ΒΟΛΕΥΟΝΤΑΙ 10.000 ΨΗΦΟΦΟΡΟΙ.

ΕΤΣΙ ΟΜΩΣ ΔΕΝ ΠΑΕΙ ΜΠΡΟΣΤΑ Η ΠΑΤΡΙΔΑ ΜΑΣ. ΜΕ ΨΕΥΤΙΚΑ ΚΑΙ ΜΠΑΓΑΣΙΚΑ ΚΟΛΠΑ ΔΕΝ ΠΡΟΟΔΕΥΕΙ ΕΝΑ ΕΘΝΟΣ

Το θέμα αγάπης/μίσους, εκκλησίας/κράτους δεν είναι τωρινό· έρχεται και ξανάρχεται για να μην πω μονίμως σοβεί.

Στην Επανάσταση του 1821 η εκκλησία συνέδραμε τον Αγώνα με πολύτιμα αντικείμενα που είχε. Ο ιστορικός της εποχής Κωνσταντίνος Οικονόμος ο εξ Οικονόμων έγραψε σχετικά: «Αι κατά τόπους Εκκλησίαι και Μοναί συνεισέφερον προθύμως λυχνίας αργυράς και κηροπήγια και εί τι άλλο των εκτός της Θείας Τραπέζης καθιερωμένων χρυσών και αργυρών σκευών, προς διατροφή των αγωνιζομένων πενήτων, κουφίζουσα το δυνατόν τας φοβεράς ανάγκας του πολέμου. Συνήχθησαν δε περίπου λίτραι δισχίλιαι τετρακόσιαι ή οκάδες αργυρού 800».

Μετά την Απελευθέρωση η Εκκλησία, το 1833, προσέφερε στο Κράτος και στην περιοχή των Αθηνών, 1.119.464 τετραγωνικά μέτρα και 168.478 τετραγωνικών πήχεων αστικών οικοπέδων καθώς και 2.552.600 στρέμματα κτημάτων περί την μικρή τότε σε έκταση και πληθυσμό πόλη. Έτσι κατασκευάστηκαν δεκάδες μεγάλων κτιρίων, μεταξύ των οποίων η Ακαδημία, τα Νοσοκομεία Αρεταίειο, Αιγινίτειο, Ευαγγελισμός, Συγγρού, Σωτηρία, Παίδων και Αγία Ελένη, το Μετσόβειο Πολυτεχνείο και πολλά άλλα διδακτήρια, νεκροταφεία, πλατείες, σανατόρια, γυμναστήρια και αλσύλλια.

Επί Όθωνος η αντιβασιλεία κατήργησε 416 μοναστήρια, με αποτέλεσμα, η περιουσία τους να περιέλθει στο δημόσιο, ομοίως υπήρξαν και άλλες παρεμβάσεις και ‘συμφωνίες’.

Η κατάσταση οξύνθηκε περαιτέρω, για να κάνουμε ένα άλμα χρονικό, τα τελευταία 30-40 χρόνια, με τον νόμο Τρίτση (Ν.1700/1987), με τον οποίο το ελληνικό κράτος επιχειρούσε να… αξιοποιήσει τη μοναστηριακή περιουσία, ενώ η Εκκλησία κατήγγειλε ότι στην ουσία λάμβανε χώρα δήμευση των κτημάτων της. Εν τέλει το θέμα έφτασε ενώπιον του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, το οποίο επικαλούμενο τη Σύμβαση της Ρώμης κάλεσε το κράτος είτε να επιστρέψει στις μονές την περιουσία τους, είτε να τις αποζημιώσει. Ως αποτέλεσμα, ο τότε πρωθυπουργός Ανδρέας Παπανδρέου, κατέστησε τον εν λόγω νόμο «ανενεργό» και το θέμα θεωρήθηκε λήξαν.

Κατόπιν των παραπάνω Τίθενται κάποια ερωτήματα:

Πρώτον, έχει ποτέ το Κράτος διαχειρισθεί κερδοφόρα οτιδήποτε?

Δυστυχώς η απάντηση είναι, Όχι.

Δεύτερον, αν το κράτος χρειάζεται έσοδα, που σίγουρα χρειάζεται, γιατί ως τώρα δεν έχει αξιοποιήσει την δική του περιουσία?

Είναι, λόγου χάριν, πασίγνωστο ότι ενώ έχει χιλιάδες ακίνητα, αντί να αξιοποιήσει αυτά, νοικιάζει άλλα δαπανώντας εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ, για τα οποία χαρατσώνει με φόρους τους πολίτες. Όχι μόνον τώρα και όχι μόνον ο ΣΥΡΙΖΑ. Όλες ανέκαθεν οι Ελληνικές κυβερνήσεις έχουν αξιοθαύμαστα επιδείξει αυτήν την αρνητική επίδοση.

Για την σχέση εκκλησίας κράτους ακούγεται συχνά ο όρος «χωρισμός». Όσοι τον χρησιμοποιούν εννοούν:

α) να υπάρξει θρησκευτική ουδετερότητα της πολιτείας, και

β) να πάψουν να πληρώνονται οι κληρικοί από τον δημόσιο κορβανά.

Για το α), ας διαβάσουμε το άρθρο 13 παρ. 2 του Συντάγματος του 2008:

«Kάθε γνωστή θρησκεία είναι ελεύθερη και τα σχετικά με τη λατρεία της τελούνται ανεμπόδιστα υπό την προστασία των νόμων. H άσκηση της λατρείας δεν επιτρέπεται να προσβάλλει τη δημόσια τάξη ή τα χρηστά ήθη».

Το άρθρο αυτό εγγυάται την ουδετερότητα της Πολιτείας έναντι οιασδήποτε θρησκείας. Άρα αυτό βγαίνει από το κάδρο του ‘χωρισμού’

Για το β), προβάλλεται το «επιχείρημα» ότι το Κράτος πρέπει να πάρει την εκκλησιαστική περιουσία, διότι έχει αναλάβει την μισθοδοσία των Εφημερίων (από το 1945) και των Επισκόπων (από το 1980). Αποσιωπάται, όμως, το γεγονός ότι ή μισθοδοσία αυτή αποτελεί συμβατική υποχρέωση του Κράτους, έναντι των μεγάλων παραχωρήσεων γης στις οποίες είχε προβεί ή Εκκλησία της Ελλάδος, κυρίως από το 1922 ως το 1932, για την αποκατάσταση προσφύγων της Μικράς Ασίας, και κατά το 1952 οπότε το Κράτος πήρε τα 4/5 (80%) της καλλιεργούμενης ή καλλιεργήσιμης εκκλησιαστικής αγροτικής γης, στο 1/3 της πραγματικής αξίας της. Συγκεκριμένα η πληρωμή των κληρικών είναι παγίως δια νόμου (από τον νόμο 536/1945, μέχρι τον αναγκαστικό νόμο 469/1968 (ΦΕΚ Α΄ 162/1968) που εξομοίωσε μισθολογικά τον κληρικό με τον δημόσιο υπάλληλο) συμφωνημένη.  Έτσι βγαίνει και η μισθοδοσία από το κάδρο του ‘χωρισμού’

Τότε για ποιόν χωρισμό μιλούμε?

Τέλος αξίζει να σκεφθούμε δύο ακόμη πράγματα.

1. Αν η εκκλησιαστική περιουσία περιέλθει στο Κράτος, είναι μαθηματικά βέβαιο ότι θα δοθεί στο υπερταμείο και από εκεί, πιθανότατα, ως λάφυρο στα διάφορα φαντ, χαντ, ψαντ η όπως λέγονται αυτά.

2. Η ενδεχόμενη, κατ’ ουσίαν, δήμευση της εκκλησιαστικής περιουσίας, αν συμβεί, θα αποτελέσει δυσμενή διακριτική μεταχείριση της Ελληνικής Εκκλησίας έναντι των λοιπών υπαρχουσών στην χώρα θρησκειών. (Λ. Γ. 26.11.2018).

Χρονολόγιο Γεγονότων

Η αντιβασιλεία του Όθωνα (αλλοεθνής και προτεσταντική) πιστεύοντας ότι η περιουσία της Εκκλησίας αποτελεί θησαυρό που κληροδοτήθηκε από τους προγόνους στο ελληνικό έθνος και λησμονώντας την ανεκτίμητη προσφορά των ορθοδόξων μοναστηριών στους παλαιότερους και στους ακόμα νωπούς τότε αγώνες της εθνικής παλιγγενεσίας, με τα βασιλικά διατάγματα του 1833 και 1834 απεφάσισε τη διάλυση 416 μοναστηριών (σε σύνολο 512 σε όλη την τότε ελληνική επικράτεια) και τη διάθεση της κινητής και ακίνητης περιουσίας τους με το πρόσχημα να συσταθεί το "Εκκλησιαστικό Ταμείο". Ήταν όμως τόσο κακή η σύσταση και οργάνωση του ταμείου αυτού, ώστε το μόνο που συνέβη ήταν η διαρπαγή της εκκλησιαστικής περιουσίας και η πώληση - εκ μέρους επιτηδείων - ιερών σκευών και κειμηλίων στα παζάρια. Το 1836 η απαλλοτριωτική διάθεση της Αντιβασιλείας επεκτάθηκε και στην περιουσία των Μοναστηριών που διατηρήθηκαν σε λειτουργία "χάριν θεάρεστων έργων και προς οικοδομήν ιερών και αγαθοεργών καταστημάτων". Έτσι απαλλοτριώθηκαν υποχρεωτικά και άλλες μοναστηριακές εκτάσεις, ενώ σε όσες απέμειναν επιβλήθηκε βαρύτατη έμμεση φορολογία.

Με το Βασιλικό Διάταγμα της 20.5/1.6.1836 «περί εκκλησιαστικών κτημάτων» έγινε αναγκαστική απαλλοτρίωση  (χωρίς καταβολή αντιτίμου)  και άλλων τεραστίων σε έκταση κτημάτων και των σε λειτουργία Μονών, δήθεν «χάριν θεάρεστων έργων και προς οικοδομήν ιερών και αγαθοεργών καταστημάτων» (βλέπε Κων.  Μ.  Ράλλη,  Το αναπαλλοτρίωτο της εκκλησίας περιουσίας, 1903,  σσ. 28-30, 51-52). Στην περιουσία που απέμεινε επιβλήθηκε βαρύτατη έμμεση φορολογία, που όταν αυτή δεν ήταν δυνατόν να καταβληθεί, οδηγούσε σε δημόσιους πλειστηριασμούς!

Στη διάρκεια της δεύτερης και τρίτης δεκαετίας του 20ου αιώνα, μετά τους Βαλκανικούς και τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο κυρίως δε έπειτα από τη Μικρασιατική Καταστροφή (1922), το ελληνικό κράτος επέτεινε την απαλλοτριωτική του επιβολή σε βάρος της εκκλησιαστικής περιουσίας. Με τους νόμους 1072/1917 και 2050/1920 ("αγροτικός νόμος") και άλλους μεταγενέστερους απαλλοτριώθηκαν αναγκαστικά πολλές μοναστηριακές εκτάσεις για την αποκατάσταση προσφύγων και ακτημόνων και για λόγους "προφανούς ανάγκης και δημόσιας ασφαλείας". Είναι χαρακτηριστικό ότι στην περίοδο 1917 μέχρι 1930 απαλλοτριώθηκαν εκκλησιαστικές εκτάσεις αξίας άνω του ενός δισεκατομμυρίου προπολεμικών δραχμών και το Κράτος κατέβαλε στο Γενικό Εκκλησιαστικό Ταμείο μόνο το 4% (40 εκατομμύρια δραχμές). Τα υπόλοιπα 960 εκατομμύρια οφείλονται ακόμα! Τα περισσότερα μοναστήρια καταδικάστηκαν με τον τρόπο αυτό σε μαρασμό και λειψανδρία! Να σημειωθεί ότι σύμφωνα με υπολογισμούς κατά την πρώτη φάση μόνο, το 50% της γεωργική γης της εκκλησίας δόθηκε σε ακτήμονες, ενώ και η δεύτερη φάση που ολοκληρώθηκε γύρω στο 1930 ήταν εξίσου μεγάλο το κομμάτι γης της εκκλησίας που απαλλοτριώθηκε.

Με τον κωδ. νόμο 4684/1931 περί "Οργανισμοί Διοικήσεως Εκκλησιαστικής και Μοναστηριακής Περιουσίας" αποφασίσθηκε από την Πολιτεία η ρευστοποίηση της ακίνητης περιουσίας των Μονών παρά τις επιφυλάξεις της Εκκλησίας. Ό,τι εισπράχθηκε από τη ρευστοποίηση σχεδόν στο σύνολό του εξανεμίστηκε εξαιτίας του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και της ξενικής κατοχής (1940-44).

Με την από 18/9/1952 "Σύμβαση περί εξαγοράς υπό του Δημοσίου κτημάτων της Εκκλησίας προς αποκατάσταση ακτημόνων γεωργικών κτηνοτρόφων", η Εκκλησία της Ελλάδος υποχρεώθηκε να παραχωρήσει στο Κράτος το 80% της καλλιεργούμενης ή καλλιεργήσιμης αγροτικής περιουσίας της με αντάλλαγμα να λάβει κάποια αστικά ακίνητα και 45.000.000 δραχμές νέας (τότε) εκδόσεως. Στη σύμβαση του 1952 περιέχεται η διακήρυξη του κράτους ότι η απαλλοτρίωση αυτή είναι η τελευταία και δεν πρόκειται να υπάρξει νεότερη στο μέλλον, ενώ υπάρχει και η δέσμευση ότι η Πολιτεία θα παρέχει κάθε αναγκαία υποστήριξη (υλική και τεχνική), ώστε η Εκκλησία να μπορέσει να αξιοποιήσει την εναπομείνασα περιουσία της. Στην ίδια σύμβαση καθιερώθηκε και η "μισθοδοσία" των κληρικών από τον Κρατικό Προϋπολογισμό - του δε Αρχιεπισκόπου και των Μητροπολιτών από το έτος 1980 - ως υποχρέωσης του Κράτους έναντι των μεγάλων παραχωρήσεων γης στις οποίες είχε προβεί η Εκκλησία της Ελλάδος κατά την δεκαετία 1922-32. Δηλαδή, επειδή το Κράτος αδυνατούσε να καταβάλει οποιοδήποτε αντίτιμο - όπως προέβλεπε ο νόμος του 1932 - συνεφωνήθη να μισθοδοτούνται επ' άπειρον οι κληρικοί και το Κράτος δεσμεύθηκε επ' αυτού. Καταρρίπτεται έτσι ο μύθος που προσπαθεί μάταια να διαιωνίσει ο κ. Πάγκαλος με τις αναφορές του σε "δημόσιους υπαλλήλους". Όταν η άγνοια συναντά τη θρασύτητα, το αποτέλεσμα είναι επικίνδυνο για τους θεσμούς και τη δημοκρατία.

Όταν το 1987 ψηφίστηκε από τη Βουλή ο νόμος 1700/87 (νόμος Τρίτση) που αποτελεί μία ακόμη προσπάθεια για την οριστική αποψίλωση της εκκλησιαστικής περιουσίας, δόθηκε αφορμή να δημοσιευθούν σημαντικά κείμενα. Μεταξύ αυτών και ένα υπό τον τίτλο "ιδιοκτησιακό καθεστώς και αξιοποίηση της αγροτικής γης στην Ελλάδα" (περιοδικό "Εκκλησία" 1-15/4/1987, σελίδες 254-55). Με αναμφισβήτητα στοιχεία, στηριγμένο σε μελέτη των Θ. Τσούμα και Δ. Τασιούλα που εκδόθηκε επισήμως από την Αγροτική Τράπεζα της Ελλάδος λίγο αργότερα, το 1988, αποδεικνύεται ότι στο σύνολο της αγροτικής γης της Ελλάδος ανήκουν.

Σαν Επίλογος

Όσοι έχουν φιλοξενηθεί σε Ιερές Μονές έχουν καταλάβει ότι δεν είναι όλα τα μοναστήρια πλούσια. Τα περισσότερα δίνουν αγώνα για να βελτιώσουν κάποιους χώρους ή να προσθέσουν κελιά και εργαστήρια. Τα χρήματα προκύπτουν από τα προς πώληση εργόχειρα των μοναχών που μπορεί να είναι από λιβάνι μέχρι και βότανα και από χορηγίες πιστών. Βεβαίως μπορεί να υπάρξουν και χρήματα από προγράμματα ή από ενίσχυση της πολιτείας. Η περιουσία και τα στρέμματα των περισσοτέρων μοναστηριών είναι σε κατσάβραχα και συχνά τα δίνουν σε ποιμένες για να λάβουν 1-2 τενεκέδες τυρί. Φυσικά η περιουσία συν τω χρονω και πάντοτε θα αυξάνεται γιατί άνθρωποι χωρίς συγγενείς θα σκεφτούν να αφήσουν ένα ακίνητο σε κάποιο μοναστήρι ή κάποια ενορία ή και μητρόπολη. Αυτό όμως δεν είναι παρανομία και δεν σημαίνει ότι μπορεί το κράτος να μπαίνει σαν τους κοινούς εγκληματίες όπου γουστάρει και να αρπάζει.

Τέλος, όταν τα κόμματα διορίζουν εκατοντάδες χιλιάδες για ψήφους αλλά και δεκάδες χιλιάδες τύπου Καρανίκα και δεδομένης της κρατικής περιουσίας, ε, τότε δεν είναι πρόβλημα να μισθοδοτήσει 10.000 ιερείς στα πλαίσια της μόνης αληθινής και ορθόδοξης Πίστης στον πλανήτη.

Και μη ξεχνάμε ότι σαν έθνος έχουμε σαν αποστολή να ‘παράγουμε’ Ήρωες, Σωκράτηδες, Αριστοτέληδες κ Αγίους. Μην το χαλάσουμε τώρα.