Ψωρίαση, Ινσουλίνη, Ζάχαρη και Μεταβολικό Σύνδρομο

Ψωρίαση 

 
Η ψωρίαση είναι μια κοινή φλεγμονώδης κατάσταση του δέρματος, που προκαλείται σε άτομα με γενετική προδιάθεση, λόγω δυσλειτουργίας του ανοσοποιητικού συστήματος. 

Dr. Δημήτρης Τσουκαλάς 

Η ψωρίαση είναι μια χρόνια φλεγμονώδης δερματοπάθεια που οφείλεται συνδυαστικά σε γενετικούς και μη-γενετικούς παράγοντες, που οδηγούν τελικά σε δυσλειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος και χρόνια φλεγμονή.

Η φλεγμονή εκδηλώνεται κυρίως στο δέρμα και σε κάποιες περιπτώσεις επηρεάζει και τις αρθρώσεις (ψωριασική αρθρίτιδα). Τα πιο συχνά σημεία εντόπισης είναι οι αγκώνες, το τριχωτό της κεφαλής και η περιοχή της μέσης.

Η ψωρίαση χαρακτηρίζεται από αυξημένο ρυθμό πολλαπλασιασμού των κυττάρων του δέρματος.
 

Η χρόνια φλεγμονή προκαλεί αυξημένη ταχύτητα αντικατάστασης των κυττάρων του δέρματος, ερυθρότητα, πάχυνση του δέρματος και το σχηματισμό πλάκας (ψωριασική πλάκα).

Τα επιφανειακά δερματικά κύτταρα, αναπτύσσονται στα κάτω στρώματα του δέρματος και αργά ανεβαίνουν στην επιφάνεια. Φυσιολογικά, ο κύκλος αντικατάστασης των επιφανειακών κυττάρων διαρκεί έναν περίπου μήνα, ενώ στα άτομα με ψωρίαση, διαρκεί λίγες μόνο ημέρες.


Γενετική Προδιάθεση και Μη-Γενετικοί Παράγοντες Κινδύνου
 
Τα αίτια για την δυσλειτουργία του ανοσοποιητικού, είναι τόσο γενετικά (κληρονομική προδιάθεση) όσο και μη-γενετικά. Μη-γενετικοί παράγοντες κινδύνου, είναι οι παράγοντες που σχετίζονται με τον τρόπο ζωής και διατροφής. Οι παράγοντες αυτοί, επιδρούν σε ένα άτομο με κληρονομική προδιάθεση και πυροδοτούν τη νόσο⁽¹⁾.
 
Τέτοιοι παράγοντες είναι:

καντε κλικ και διαβαστε περισσοτερα

Διατροφή
 

Στρες
 

Τραυματισμός του δέρματος
 

Ελλείψεις σε βιταμίνες
 

Λοιμώξεις
 

Κάποια φάρμακα
 

Αλκοόλ 
 

Κάπνισμα  

Σε μελέτες που έγιναν σε δίδυμα αδέλφια, όπου το ένα από τα δύο αδέλφια είχε ψωρίαση, βρέθηκε ότι: 

Οι γενετικοί παράγοντες προδιαθέτουν για ψωρίαση. 
 

Οι γενετικοί παράγοντες δεν είναι η μόνη αιτία, εφόσον το 66% των πανομοιότυπων διδύμων δεν εμφάνισε νόσο, παρότι είχε τη γενετική προδιάθεση^(2,3). 

Έτσι τα τελευταία χρόνια η έρευνα για πιο αποτελεσματικές θεραπείες, έχει στραφεί στον εντοπισμό παραγόντων που συνδέονται με τον τρόπο ζωής και διατροφής και μπορούν να μεταβληθούν και να βελτιώσουν την πορεία της νόσου^(4,5). 

Από τους παράγοντες κινδύνου, που μπορούν να μεταβληθούν και να βελτιώσουν σημαντικά την πορεία της νόσου, ορισμένοι από αυτούς έχουν μεγαλύτερη βαρύτητα, όπως  το μεταβολικό προφίλ, η έλλειψη της βιταμίνης D3 και η διαχείριση του στρες. 


Μεταβολικό Προφίλ 

Τα άτομα με ψωρίαση, εμφανίζουν στην πλειοψηφία τους μεταβολικό σύνδρομο.
 
Το μεταβολικό σύνδρομο αφορά στην δυσκολία του οργανισμού να διαχειριστεί τη ζάχαρη, αλλά και τις τροφές που μετατρέπονται εύκολα σε ζάχαρη στον οργανισμό. Το κεντρικό αίτιο για την ανάπτυξη μεταβολικού συνδρόμου είναι η αντίσταση στην ινσουλίνη⁽⁶⁾.

Ένας από τους βασικούς ρόλους της ινσουλίνης, είναι να ελέγξει τα επίπεδα του ζαχάρου στο αίμα. Η ινσουλίνη, πέρα από τον γνωστό ρόλο της στη διατήρηση σταθερών επιπέδων σακχάρου στο αίμα, ρυθμίζει την παραγωγή ενέργειας, τον πολλαπλασιασμό των κυττάρων, τη λειτουργία των υπόλοιπων ορμονών, τις καύσεις του λίπους και επηρεάζει την πορεία των φλεγμονών στο σώμα.  
 
Υπάρχουν τροφές που απαιτούν την έκκριση παραπάνω ινσουλίνης για να μεταβολιστούν και τροφές που χρειάζονται λιγότερη. Τροφές που μετατρέπονται γρήγορα σε ζάχαρη μέσα στο σώμα, αυξάνουν την έκκριση ινσουλίνης. Ενώ τροφές όπως τα λαχανικά, το ψάρι, το κρέας, οι ξηροί καρποί, το λάδι ελιάς απαιτούν αμελητέες ποσότητες ινσουλίνης. Η σωματική άσκηση, επίσης μειώνει τα επίπεδα ινσουλίνης.
 
Η χρόνια αυξημένη κατανάλωση τροφών που αυξάνουν την έκκριση ινσουλίνης, μειώνει σταδιακά την απόκριση των κυττάρων και του οργανισμού σε αυτήν. Έτσι απαιτούνται όλο και μεγαλύτερες ποσότητες αυτής της ορμόνης, για να προκληθεί το ίδιο μεταβολικό αποτέλεσμα.
 
Η μειωμένη απόκριση του οργανισμού και των κυττάρων στην ινσουλίνη, ονομάζεται αντίσταση στην ινσουλίνη και το σύνολο των μεταβολικών αλλοιώσεων που προκύπτουν, μεταβολικό σύνδρομο.
 
Γνωρίζουμε σήμερα, ότι η αντίσταση στην ινσουλίνη είναι ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες κινδύνου για χρόνια νόσο, καθώς προωθεί τις φλεγμονές, αυξάνει την ταχύτητα πολλαπλασιασμού των κυττάρων και συμμετέχει στην ανάπτυξη αυτοάνοσων νοσημάτων⁽⁷⁾.   

Τα άτομα με ψωρίαση, έχουν σημαντικά αυξημένη προδιάθεση να αναπτύξουν αντίσταση στην ινσουλίνη και μεταβολικό σύνδρομο.

Η αυξημένη κατανάλωση τροφών που μετατρέπονται γρήγορα σε ζάχαρη στο σώμα, όπως το ψωμί, τα γλυκά, οι πατάτες, το αλκοόλ, οι χυμοί φρούτων, τα αναψυκτικά, μαζί με το αυξημένο σωματικό βάρος και τη χαμηλή φυσική δραστηριότητα, είναι μερικοί από του παράγοντες που επιδεινώνουν το μεταβολικό σύνδρομο και επηρεάζουν αρνητικά την πορεία της ψωρίασης και τη συχνότητα των υποτροπών^(6-9).

Στους άνδρες για παράδειγμα, που καταναλώνουν πάνω από δύο ποτά την ημέρα και στις γυναίκες που καταναλώνουν πάνω από ένα, η θεραπευτική τους αγωγή παύει να έχει αποτέλεσμα και έχουν λιγότερες ή και καθόλου, περιόδους ύφεσης από τα συμπτώματα της ψωρίασης⁽⁴⁾.

Ένα ζωτικό κομμάτι της ομαλής μεταβολικής λειτουργίας του οργανισμού, είναι η επάρκεια σε βιταμίνες, μεταλλικά στοιχεία και μικροθρεπτικά συστατικά που είναι απαραίτητα: 

στην ομαλή έκκριση και λειτουργία της ινσουλίνης (μαγνήσιο, χρώμιο, βιταμίνες του συμπλέγματος Β, βιταμίνη Κ2, βιταμίνη D3, προβιοτικά)
 

στη φυσιολογική ολοκλήρωση των διαδικασιών επούλωσης του δέρματος και των ιστών (βιταμίνη C, ψευδάργυρος, βιταμίνη Ε, αμινοξέα, αντιοξειδωτικά, βιταμίνη D3). 
 

στη διαχείριση της χρόνιας φλεγμονής (ω-3 λιπαρά οξέα, βιταμίνη C, βιταμίνη D3).
 

στη φυσιολογική λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος (βιταμίνη D3, βιταμίνη C,  ω-3 λιπαρά, προβιοτικά, ψευδάργυρος).
    

Ελλείψεις σε μικροθρεπτικά στοιχεία και βιταμίνες, που συμμετέχουν στις μεταβολικές διεργασίες του οργανισμού, επηρεάζουν αρνητικά την πορεία της νόσου, διευκολύνουν την ανάπτυξη αντίστασης στην ινσουλίνη, δυσχεραίνουν την επούλωση των ιστών και προωθούν τη διατήρηση της φλεγμονής^(10-16).   
 
Συνδυασμός των παραπάνω μεταβολικών παραγόντων, είναι κεντρικής σημασίας στην ανάπτυξη ψωρίασης, ενώ συμβάλει και στην εμφάνιση επιπλέον υποκείμενων νοσημάτων, όπως αθηρωμάτωση, φλεγμονώδη νοσήματα του εντέρου, διαβήτης, οστεοπόρωση, υπέρταση, παχυσαρκία και αναπνευστικά νοσήματα⁽¹⁷⁾.
 
Κατά την τελευταία δεκαετία, η βελτίωση της τεχνολογίας και η εφαρμογή νέων εργαστηριακών τεχνικών, επέτρεψαν τη μέτρηση μικρών μορίων που συμμετέχουν στο μεταβολισμό και οδήγησαν σε βαθύτερη κατανόηση των μεταβολικών διαταραχών που εμπλέκονται στην ψωρίαση. Μελέτες που έγιναν με τη χρήση μεταβολομικών αναλύσεων, δείχνουν ότι η ψωρίαση συνδέεται με συγκεκριμένες μεταβολικές διαταραχές και η αντιμετώπιση τους είναι αναπόσπαστο κομμάτι στη θεραπεία της νόσου^(17-20).   
 

Βιταμίνη D3

Η βιταμίνη D3 έχει έναν ιδιαίτερο ρόλο στη ψωρίαση. Όπως και σε άλλα αυτοάνοσα νοσήματα, η ψωρίαση σχετίζεται με έλλειψη και αντίσταση στη βιταμίνη D. Στην ψωρίαση όμως, η έλλειψη της βιταμίνης D, έχει ακόμη μεγαλύτερη σημασία^(14,21).
 
Η βελτίωση των επιπέδων της βιταμίνης D, θεωρείται ότι είναι ένας από τους βασικούς λόγους που η ψωρίαση βελτιώνεται κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, μετά την έκθεση στον ήλιο.

Άτομα με αυτοάνοσα και ιδιαίτερα τα άτομα με ψωρίαση, εμφανίζουν αντίσταση στη βιταμίνη D3. Η αντίσταση στην D3, σημαίνει ότι χρειάζονται υψηλότερες από το φυσιολογικό δόσεις και υψηλότερα επίπεδα στο αίμα, ώστε να επιτευχθεί το ίδιο βιολογικό αποτέλεσμα που επιτυγχάνεται σε άτομα που δεν εμφανίζουν αντίσταση^(21,22). 

Πολυάριθμες μελέτες έχουν αναδείξει τη σημασία της βιταμίνης D3 στη θεραπεία της ψωρίασης^(21-28). Η χορήγηση της σε υψηλές δόσεις, έως και 35.000 iu την ημέρα για διάστημα αρκετών μηνών, μείωσε σε σημαντικό βαθμό τη συμπτωματολογία ατόμων με ψωρίαση⁽²¹⁾.
 

Η βιταμίνη D βοηθάει σημαντικά επίσης, όταν εφαρμόζεται τοπικά, στο σημείο της ψωριασικής βλάβης^(24,25). 


Στρες
 
Το ψυχογενές στρες είναι επίσης ένας παράγοντας που εμπλέκεται σημαντικά στην εμφάνιση ψωρίασης.  Σε συνθήκες στρες, το σώμα απελευθερώνει ορμόνες που επηρεάζουν τη λειτουργία του ορμονικού συστήματος και διαταράσσουν τόσο τη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος, όσο και τους μηχανισμούς διαχείρισης της φλεγμονής^(29-31).
 
Συχνά, παρατηρούμε σε άτομα με ψωρίαση να επιδεινώνεται η κλινική εικόνα αμέσως μετά ένα έντονο ψυχογενές στρες. Έχουμε δει, ότι ειδικά μορφές στρες που σχετίζονται με απώλειες, όπως η απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου, ένα διαζύγιο, ή η απώλεια της εργασίας, συνδέονται με εμφάνιση της νόσου ή επιδείνωση των συμπτωμάτων, σε άτομα που ήδη νοσούν.
 
Είναι χαρακτηριστικό, ότι λόγω των ορμονικών αλλαγών που προκύπτουν κατά τη διάρκεια του στρες, τα συμπτώματα εμφανίζονται όταν το άτομο αρχίζει να ξεπερνάει τη δυσκολία. Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων, οι δερματικές βλάβες που εμφανίζονται μετά το στρες, προκαλούν νέο στρες και επιβαρύνουν ψυχολογικά το άτομο, ξεκινώντας ένα φαύλο κύκλο που συμβάλει στη χρονιότητα της νόσου.
 
Η αντιμετώπιση των συμπτωμάτων της ψωρίασης και η κατανόηση από τον ασθενή του μηχανισμού που συνδέει το στρες με τις ψωριασικές βλάβες, βοηθάει στη διακοπή του φαύλου κύκλου στρες-επιδείνωση-στρες.    
 
 
Αντιμετώπιση  
 
Σήμερα γνωρίζουμε ότι η ψωρίαση είναι ένα αυτοάνοσο νόσημα, που προκύπτει από δυσλειτουργία του ανοσοποιητικού⁽³²⁾ και εμπλέκει πολλαπλούς μηχανισμούς που επηρεάζονται από τη γενετική προδιάθεση, τον τρόπο ζωής, το μεταβολικό προφίλ, τις ελλείψεις του οργανισμού και την προσωπικότητα του κάθε ατόμου.
 
Γνωρίζουμε επίσης, ότι η γενετική προδιάθεση δεν σημαίνει αναπόφευκτα πως κάποιος θα αναπτύξει ψωρίαση.
 
Παρότι δεν υπάρχει καμία διαθέσιμη θεραπεία που να παρέχει μόνιμα αποτελέσματα, η σύγχρονη ιατρική αντιμετώπιση έχει πλέον στη διάθεση της πολυάριθμα εργαλεία που αφορούν σε τοπικές και φαρμακευτικές αγωγές που επιτρέπουν την άμεση διαχείριση της φλεγμονής, σε περίπτωση εξάρσεων.
 
Ωστόσο, πέρα από την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων, σήμερα η μεγάλη διαφορά, έγκειται στη διαχείριση των υποκείμενων μεταβολικών παραγόντων που πυροδοτούν τη νόσο και διατηρούν τη χρονιότητα της.
 
Η αξιολόγηση του μεταβολικού προφίλ του κάθε ασθενή και η διαμόρφωση εξατομικευμένης αγωγής, για την επίλυση των μεταβολικών διαταραχών και των ελλείψεων του οργανισμού, βελτιώνει την πορεία της νόσου και οδηγεί σε συνολικότερη βελτίωση της υγείας^(16-19,33).   
 

Βιβλιογραφία 

”Guidelines of care for the management of psoriasis and psoriatic arthritis: Section 1. Overview of psoriasis and guidelines of care for the treatment of psoriasis with biologics". Menter A, Gottlieb A, Feldman SR, Van Voorhees AS, Leonardi CL, Gordon KB, Lebwohl M, Koo JY, Elmets CA, Korman NJ, Beutner KR, Bhushan R (May 2008). J Am Acad Dermatol.

"Psoriasis". Boehncke, WH; Schön, MP (26 May 2015). Lancet. 386: 983–94. doi:10.1016/S0140-6736(14)61909-7.

Heritability of psoriasis in a large twin sample. Lønnberg AS1, Skov L, Skytthe A, Kyvik KO, Pedersen OB, Thomsen SF. Br J Dermatol. 2013 Aug;169(2):412-6. doi: 10.1111/bjd.12375. 

Healthy diet and other lifestyle changes that can improve psoriasis. American Academy of Dermatology. 

Integrating lifestyle-focused approaches into psoriasis care: improving patient outcomes? Angelo Landriscina1 and Adam J Friedman. Psoriasis (Auckl). 2016; 6: 1–5. Published online 2016 Jan 19.

Insulin Resistance, the Insulin Resistance Syndrome, and Cardiovascular Disease. G. M. Raven Panminerva medica, 2005.

Insulin Resistance in Chronic Disease. Hamiel U., Pinhas-Hamiel O. Contemporary Endocrinology. Humana Press, Springer Nature (2020).

An update on psoriasis and metabolic syndrome: A meta-analysis of observational studies. Sanminder Singh, Paulina Young, April W. Armstrong; Published: July 18, 2017. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0181039

Psoriasis and insulin resistance: a review. Rhea Fitzgerald, Muriel Sadlier, Maureen Connolly and Anne Marie Tobin, Ireland. Christopher T. Ritchlin, M.D., M.P.H., Robert A. Colbert, M.D., Ph.D., and Dafna D. Gladman, M.D. N Engl J Med 2017; 376:957-970March 9, 2017DOI: 10.1056/NEJMra1505557.

Nutrition and psoriasis Author links open overlay panel Janelle R.RickettsMD, Marti J.Rothe MD, Jane M.Grant-Kels MD. Clinics in Dermatologgy November–December 2010.

Nutritional Strategies for Psoriasis: Current Scientific Evidence in Clinical Trials E Zuccotti et. al. Eur Rev Med Pharmacol Sci . 2018 Dec

Association Between Mediterranean Anti-inflammatory Dietary Profile and Severity of Psoriasis: Results From the NutriNet-Santé Cohort Céline Phan et. al. JAMA Dermatol . 2018 Sep

A Randomized, Double-blind, Placebo-controlled Clinical Study to Investigate the Efficacy of Herring Roe Oil for Treatment of Psoriasis Kåre Steinar Tveit.  https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32378724/Acta Derm Venereol. 2020 May.

Emerging Role of Vitamin D in Autoimmune Diseases: An Update on Evidence and Therapeutic Implications.. Autoimmun Rev. 2019 Sep https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31323357/

Efficacy and Safety of Oral Administration of a Mixture of Probiotic Strains in Patients With Psoriasis: A Randomized Controlled Clinical Trial Vicente Navarro-López et. al. Acta Derm Venereol . 2019 Nov https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31453631/

Proline Precursors and Collagen Synthesis: Biochemical Challenges of Nutrient Supplementation and Wound Healing. Vance L Albaugh, Kaushik Mukherjee, Adrian Barbul. The Journal of Nutrition, 2017.. https://academic.oup.com/jn/article/147/11/2011/4743236

Metabolic profiling of organic and fatty acids in chronic and autoimmune diseases. Evangelia Sarandi, Maria Thanasoula, Chrisanthi Anamaterou, Evangelos Papakonstantinou, Franco Geraci, Maria Michelle Papamichael, Catherine Itsiopoulos, Dimitris Tsoukalas. Advances in clinical chemistry (ElsevIer) 2020, in print.   

Targeting metabolism to treat psoriasis Paul Hiebert & Sabine Werner. Nature Medicine, May 2018. https://www.nature.com/articles/s41591-018-0027-5?draft=collection

Hyperproliferation is the main driver of metabolomic changes in psoriasis lesional skin Liis Pohla et. al. Scientific Reports Nature, Feb. 2020.  https://www.nature.com/articles/s41598-020-59996-z

Impact of metabolic status on the incidence of psoriasis: a Korean nationwide cohort study Eun Sook Kim et al. Scientific Reports Nature, May 2017. https://www.nature.com/articles/s41598-017-01983-y

A pilot study assessing the effect of prolonged administration of high daily doses of vitamin D on the clinical course of vitiligo and psoriasis Cicero Galli Coimbra et. al. Dermatoendocrinol. 2013 Jan.

Psoriasis, vitamin D and the importance of the cutaneous barrier’s integrity: An update. Carlo Mattozzi, Giovanni Paolino, Antonio Giovanni Richetta, Stefano Calvieri J Dermatol. 2016 May;43(5):507-14. doi: 10.1111/1346-8138.13305. Epub 2016 Mar 12.

Vitamin D and the Skin: An Update for Dermatologists. Kechichian E1,2, Ezzedine K3,4. Am J Clin Dermatol. 2017 Oct 9. doi: 10.1007/s40257-017-0323-8. PubMED

Vitamin D and its role in psoriasis: An overview of the dermatologist and nutritionist Luigi Barrea et. al. Rev Endocr Metab Disord. 2017. 

Psoriasis and vitamin D deficiency Harvard Health . June 2019.

Association between psoriasis and vitamin D: Duration of disease correlates with decreased vitamin D serum levels. Medicine (Baltimore). 2018 Jun. A. Filoni et. al. 

Oral vitamin D, still a viable treatment option for psoriasis. Faranak Kamangar, John Koo, Misha Heller, Eric Lee & Tina Bhutani. Journal of Dermatological Treatment. Volume 24, 2013.

Oral vitamin D3 supplementation for chronic plaque psoriasis: A randomized, double-blind, placebo-controlled trial. Michelle A. Ingram et al. Journal of Dermatological Treatment (2018).

A deeper look at psoriasis. Harvard Health 2018.

Association of Stress-Related Disorders With Subsequent Autoimmune Disease. Song H et al. JAMA. 2018 Jun 19.

Systemic lupus erythematosus: Stress and the onset of SLE Eric F. Morand Nature Reviews Rheumatology volume 14, (2018)

Psoriasis. Jacqueline E. Greb, Ari M. Goldminz, James T. Elder, Mark G. Lebwohl, Dafna D. Gladman, Jashin J. Wu, Nehal N. Mehta, Andrew Y. Finlay & Alice B. Gottlieb Nature Reviews Disease Primers  (2016) https://www.nature.com/articles/nrdp201682

The metabolomics of psoriatic disease Di Yan, Ladan Afifi, Caleb Jeon, Megha Trivedi, Hsin Wen Chang, Kristina Lee, and Wilson Liao. Psoriasis (Auckl). 2017; 7: 1–15. Published online 2017 Jan 31. 

Επιμέλεια Κειμένου: Επιστημονική Ομάδα Metabolomic Medicine

https://www.drtsoukalas.com/psoriasi-su-230.html