Η Σχέση του Στρες με τα Αυτοάνοσα Νοσήματα

Το στρες λειτουργεί ως μηχανισμός πυροδότησης στην εμφάνιση ενός αυτοάνοσου νοσήματος. 

Η Σχέση του Στρες με τα Αυτοάνοσα Νοσήματα

Dr. Δημήτρης Τσουκαλάς
 
Είναι τεκμηριωμένο ότι συνθήκες έντονου ψυχολογικού στρες συμβάλουν στην εμφάνιση αυτοάνοσων νοσημάτων.^(1,2) Συχνά, αυτό οδηγεί όσους πάσχουν από κάποια αυτοάνοση διαταραχή, στο συμπέρασμα ότι το στρες είναι το κύριο αίτιο εκδήλωσης αυτής της κατηγορίας νοσημάτων. 

Στ’ αλήθεια αυτό που συμβαίνει είναι ότι το άγχος και το στρες είναι παράγοντες που πυροδοτούν μια σειρά αντιδράσεων σε έναν οργανισμό που βρίσκεται ήδη σε διαταραγμένη μεταβολική ισορροπία. Είναι απαραίτητη προϋπόθεση να έχουν προηγηθεί σημαντικές μεταβολικές αλλοιώσεις ώστε το στρες να οδηγήσει στην εμφάνιση κάποιου αυτοάνοσου νοσήματος.⁽³⁾


Τι είναι το Στρες;

Στρες είναι η ορμονική απάντηση του οργανισμού σε μια δυσκολία ή απειλή. Η λέξη στα αγγλικά σημαίνει τεντώνω, ζορίζω, φέρνω κάτι στα όρια του.

Όταν ακούμε τη λέξη στρες οι περισσότεροι από εμάς σκέφτονται συναισθηματικά στρες, όπως το άγχος για οικονομικά προβλήματα, κάποια απώλεια, χωρισμό ή παρόμοια. Όμως επιπρόσθετα του συναισθηματικού στρες, οποιαδήποτε κατάσταση απειλής της επιβίωσης ή απότομη αλλαγή καθιστούν επίσης στρες για τον οργανισμό.

Έτσι μπορούμε να έχουμε μηχανικά στρες όπως ένα χτύπημα, χημικά στρες όπως η έκθεση σε τοξικούς παράγοντες, μεταβολικά στρες όπως η έλλειψη ζωτικών συστατικών, βιολογικά στρες όπως η έλλειψη ξεκούρασης, στρες που οφείλονται σε φυσικούς παράγοντες όπως η έκθεση σε ακτινοβολίες κ.ο.κ.

καντε κλικ και διαβαστε περισσοτερα

Στρες και Ανοσοποιητικό Σύστημα

Ο πρώτος που συνέδεσε το στρες με την λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος ήταν ο Hans Selye. Ο Selye παρατήρησε ότι υπό συνθήκες απειλής ο οργανισμός εκκρίνει ορμόνες όπως η κορτιζόλη και η αδρεναλίνη, που αυξάνουν την αντοχή μας στον πόνο, στην κούραση, στην πείνα και μεταξύ άλλων δράσεων, εμποδίζουν και μια υπερβολική ενεργοποίηση  του ανοσοποιητικού συστήματος.⁽²⁾ 

Σε δυσχερείς συνθήκες, ο εγκέφαλος δίνει εντολή στο ορμονικό σύστημα να απελευθερώσει ορμόνες που έχουν σκοπό να αυξήσουν τις αντοχές μας και να προσαρμόσουν τη λειτουργία του οργανισμού σε αυτό που συμβαίνει. Αυτή η αντίδραση έχει στόχο να αυξήσει τις πιθανότητες επιβίωσης, σε σχέση με δυσκολίες που προκύπτουν σε φυσικές συνθήκες.

Τέτοια στρες μπορεί να είναι το κρύο, η ζέστη, η έλλειψη τροφής, η επίθεση από κάποιο ζώο και άλλες δύσκολες καταστάσεις. Στις παραπάνω καταστάσεις ο κίνδυνος έχει μια συγκεκριμένη και περιορισμένη χρονική διάρκεια, από λίγα λεπτά έως μερικές ημέρες.

---

Σε έναν οργανισμό που βρίσκεται ήδη σε διαταραγμένη μεταβολική ισορροπία, το άγχος και το στρες πυροδοτούν μια σειρά αντιδράσεων, που οδηγούν στην εκδήλωση αυτοάνοσης νόσου. 

 

---

Όταν όμως βιώνουμε συνθήκες έντονου συναισθηματικού ή άλλου βιολογικού στρες που διαρκούν μήνες ή μέχρι και χρόνια, η ικανότητα του οργανισμού μας να ανταποκριθεί και να μετριάσει μια υπερβολική ενεργοποίηση του ανοσοποιητικού συστήματος μειώνεται σημαντικά.^(1,2)

Η απώλεια της ικανότητας ρύθμισης της λειτουργία του ανοσοποιητικού, έχει ως αποτέλεσμα την εκρηκτική ενεργοποίηση του ανοσοποιητικού συστήματος και την εμφάνιση μιας υποβόσκουσας αυτοάνοσης ασθένειας.⁽²⁾

Ανάλογα με τις συνθήκες, τη γενετική προδιάθεση του κάθε ατόμου, το είδος του στρες αλλά και τον τρόπο ζωής, πλήττονται και διαφορετικά όργανα.

Αυτοάνοσες ασθένειες όπου στρεσογόνες καταστάσεις συμβάλλουν στην εκδήλωση τους, είναι ο Συστηματικός Ερυθηματώδης Λύκος (ΣΕΛ), η θυρεοειδίτιδα Hashimoto, η ψωρίαση, η λεύκη, η σκλήρυνση κατά πλάκας, η νόσος του Crohn, η ρευματοειδής αρθρίτιδα και η ελκώδης κολίτιδα.^(1-8)


Δεν αρκεί μόνο το Στρες

Παράλληλα όμως με την ύπαρξη έντονου και διαρκούς στρες και για να προκύψει μια αυτοάνοση ασθένεια, θα πρέπει να συνυπάρχουν σημαντικές μεταβολικές διαταραχές που οδηγούν σε μια σταδιακά επιδεινούμενη δυσλειτουργία του οργανισμού σε κυτταρικό και βιοχημικό επίπεδο.^(3-5,7,8)

Μεταβολικοί παράγοντες που συνδέονται με αυξημένη επίπτωση αυτοάνοσων νοσημάτων είναι^(3-15):

• Ελλείψεις σε βιταμίνες και μεταλλικά στοιχεία, όπως η βιταμίνη D, ο ψευδάργυρος, τα ωμέγα-3 λιπαρά οξέα, το σελήνιο και το μαγνήσιο.
   
• Η αλλοίωση του μικροβιώματος. Το μικροβίωμα είναι το σύνολο των μικροβίων που υπάρχουν στον ανθρώπινο οργανισμό. Η σύσταση του μικροβιώματος, είναι κεντρικός παράγοντας στην ομαλή λειτουργία του οργανισμού συνολικά και του ανοσοποιητικού συστήματος. 
   
• Διαταραχές στην ικανότητα του οργανισμού να διαχειριστεί τη φλεγμονή. Η φλεγμονή είναι μια αυστηρά ελεγχόμενη διαδικασία επούλωσης μιας βλάβης στον οργανισμό. Διαταραχές στη διαχείριση της φλεγμονής, οδηγούν σε χρονιότητα της και είναι ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά των αυτοάνοσων ασθενειών.   
   
• Αντίσταση στην ινσουλίνη: Η αυξημένη πρόσληψη θερμίδων από βιομηχανοποιημένα τρόφιμα, η αυξημένη κατανάλωση ζάχαρης, η έλλειψη άσκησης και η επιβάρυνση από τοξικούς παράγοντες, οδηγούν σε αντίσταση της ινσουλίνης, που θεωρείται ένας από τους κύριους παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη νόσου στις σύγχρονες κοινωνίες.

Πριν την εμφάνιση ενός αυτοάνοσου νοσήματος, προηγείται μια μακροχρόνια περίοδος όπου δεν υπάρχουν συμπτώματα. Σε αυτό το διάστημα, συσσωρεύονται μεταβολικές διαταραχές και συχνά ένα έντονο στρες πυροδοτεί την εμφάνιση συμπτωμάτων όπως πόνοι στις αρθρώσεις για παράδειγμα, στην περίπτωση της ρευματοειδούς αρθρίτιδας. Στη συνέχεια τα συμπτώματα εμφανίζονται με μεγαλύτερη ένταση και συχνότητα, μέχρι να έχουμε μια χρόνια εγκατεστημένη νόσο.

Πολλοί άνθρωποι θεωρούν ότι το ψυχογενές στρες είναι ο Νο1 παράγοντας για την εκδήλωση αυτοάνοσου νοσήματος. Μπορεί αυτό να συμβαίνει για πολλά νοσήματα, για τα περισσότερα αυτοάνοσα όμως, το στρες είναι η σκανδάλη, είναι αυτό που θα πυροδοτήσει την εκδήλωση τους.


Η Διόρθωση των Ελλείψεων και των Μεταβολικών Διαταραχών Βελτιώνει Σημαντικά την Πορεία των Αυτοάνοσων
 
Τα αυτοάνοσα νοσήματα δε θεωρούνται πλέον καταστάσεις υγείας που χαρακτηρίζονται από σταθερή επιδείνωση. Στοχευμένες ιατρικές παρεμβάσεις στον τρόπο ζωής, στη διατροφή και στις ελλείψεις του οργανισμού μπορούν να επιφέρουν μακροχρόνια και σημαντική βελτίωση στην πλειοψηφία των περιπτώσεων.
 
Νέα στοιχεία επιβεβαιώνουν το γεγονός, ότι για να επιτευχθεί μια ουσιαστική βελτίωση της υγείας και της ποιότητας ζωής, πρέπει ο κάθε ασθενής να αντιμετωπιστεί ως μια μοναδική περίπτωση και να αποκατασταθούν οι μεταβολικές διαταραχές και οι ελλείψεις του οργανισμού σε βασικά θρεπτικά στοιχεία, που οδήγησαν στην εκδήλωση νόσου^(17-23). 

 
Η φαρμακευτική αγωγή, η διόρθωση των ελλείψεων και η διατροφή του κάθε ασθενούς, πρέπει να προσαρμόζονται στο μεταβολικό του προφίλ. Κατ’ αυτό τον τρόπο, οι αλλαγές και οι βελτιώσεις διατηρούνται μακροπρόθεσμα. 

Η διόρθωση ελλείψεων του οργανισμού και η αποκατάσταση της ικανότητας του να διαχειρίζεται τις φλεγμονές, αλλάζει ριζικά την πορεία των αυτοάνοσων νοσημάτων και βελτιώνει την ποιότητα ζωής των ασθενών, από μια εικόνα σταθερής επιδείνωσης, σε μια σταθερής βελτίωσης.


Η Μέτρηση Μικρών Μορίων Συμβάλλει Σημαντικά στην Αντιμετώπιση των Αυτοάνοσων 
 
Η μέτρηση πολύ μικρών μορίων, με τη διενέργεια εξειδικευμένων αναλύσεων, παρέχει ακριβή εικόνα για τη μεταβολική κατάσταση του κάθε ατόμου ξεχωριστά. 
 
Καταγράφονται με ακρίβεια οι ελλείψεις σε μικροθρεπτικά συστατικά και οι μεταβολικές διαταραχές, οδηγώντας στην άμεση διόρθωση τους.

Εντοπίζονται έτσι στοιχεία που αφορούν:

• τις ελλείψεις θρεπτικών στοιχείων (μεταλλικά στοιχεία, αμινοξέα, βιταμίνες, ένζυμα, ωμέγα 3 κ.ά.)
   

• την ικανότητα διαχείρισης φλεγμονών
   

• τις διατροφικές ανάγκες
   

• το μεταβολισμό των πρωτεϊνών, των υδατανθράκων και των λιπιδίων
   

• την κατάσταση του μικροβίωματος
   

• την ικανότητα του οργανισμού να παράγει ενέργεια
   

• τη λειτουργία του νευρικού συστήματος
   

• την τοξική επιβάρυνση του οργανισμού
   

• την αντιοξειδωτική ικανότητα του οργανισμού

Σήμερα η ιατρική διαθέτει περισσότερα εργαλεία από αυτά που διέθετε δέκα ή πέντε μόλις χρόνια πριν. Στοχευμένες ιατρικές παρεμβάσεις στον τρόπο ζωής, στη διατροφή και στις ελλείψεις του οργανισμού μπορούν να επιφέρουν μακροχρόνια και σημαντική βελτίωση στην πλειοψηφία των περιπτώσεων.
 
Η αποκατάσταση της μεταβολικής κατάστασης του οργανισμού βελτιώνει την πορεία των αυτοάνοσων, βελτιώνει την ανταπόκριση στη φαρμακευτική αγωγή και την ικανότητα του οργανισμού να τη διαχειρίζεται, καθώς αποκαθιστά τις ελλείψεις που προκαλούνται λόγω της αγωγής και της ίδιας της νόσου.
   
Τα αυτοάνοσα νοσήματα δε θεωρούνται πλέον άλυτες καταστάσεις υγείας που χαρακτηρίζονται από σταθερή επιδείνωση. Η διόρθωση ελλείψεων του οργανισμού και η αποκατάσταση της ικανότητας του να διαχειρίζεται τις φλεγμονές, αλλάζει ριζικά την πορεία των αυτοάνοσων νοσημάτων και βελτιώνει την ποιότητα ζωής των ασθενών, από μια εικόνα σταθερής επιδείνωσης, σε μια σταθερής βελτίωσης.

Βιβλιογραφικές αναφορές

1. Association of Stress-Related Disorders With Subsequent Autoimmune Disease. Song H et al. JAMA. 2018 Jun 19.
2. Systemic lupus erythematosus: Stress and the onset of SLE Eric F. Morand Nature Reviews Rheumatology volume 14, (2018).
3. Metabolic pressure and the breach of immunological self-tolerance Veronica De Rosa et al. Nature Immunology (2017).
4. Environment and Disease Risks Stephen M. Rappaport and Martyn T. Smith. SCIENCE, EPIDEMIOLOGY 22 OCTOBER 2010 VOL 330.
5. Balancing Life-Style and Genomics Research for Disease Prevention Walter C. Willett. SCIENCE VOL 296 26 APRIL 2002
6. Immunopathogenesis of Rheumatoid Arthritis Gary S. Firestein, and Iain B. McInnes Immunity 2017.
7. Application of metabolomics in autoimmune diseases: Insight into biomarkers and pathology. J. Kang et al. / Journal of Neuroimmunology 279 (2015) 25–32
8. Role of “Western Diet” in Inflammatory Autoimmune Diseases. Arndt Manzel, Dominik N. Muller, David A. Hafler, Susan E. Erdman, Ralf A. Linker, and Markus Kleinewietfeld.
9. Vitamin D administration leads to a shift of the intestinal bacterial composition in Crohn's Disease patients, but not in healthy controls. Schäffler H et. al. J Dig Dis. 2018 Mar 23. doi: 10.1111/1751-2980.12591.
10. The gut microbiota and inflammatory bowel disease Katsuyoshi Matsuoka and Takanori Kanai. Semin Immunopathol. 2015; 37: 47–55.
11. A pilot study assessing the effect of prolonged administration of high daily doses of vitamin D on the clinical course of vitiligo and psoriasis. Cicero Galli Coimbra et.al. Dermatoendocrinol. 2013 Jan 1; 5(1): 222–234.
12. Identification of gene expression signatures in autoimmune disease without the influence of familial resemblance Zheng Liu et al. Human Molecular Genetics, Volume 15, Issue 3, 1 February 2006,
13. Autoimmune disease: why and where it occurs Philippa Marrack, John Kappler & Brian L. Kotzin Nature Medicine volume 7, pages 899–905 (2001)
14. Zinc Status and Autoimmunity: A Systematic Review and Meta-Analysis. Sanna A et al. Nutrients. 2018 Jan 11;10(1). pii: E68. doi: 10.3390/nu10010068.
15. Severely low serum magnesium is associated with increased risks of positive anti-thyroglobulin antibody and hypothyroidism: A cross-sectional study Kunling Wang. Scientific Reportsvolume 8, Article number: 9904 (2018).
16. Evidence based medicine: what it is and what it isn't. David L Sackett et al. BMJ 1996; 312 doi: https://doi.org/10.1136/bmj.312.7023.71
17. US Food and Drug Administration, Medical Devices, Precision Medicine. https://bit.ly/2n2vbNb
18. Toward Precision Medicine: Building a Knowledge Network for Biomedical Research and a New Taxonomy of Disease. National Research Council 2011.
19. Application of metabolomics: Focus on the quantification of organic acids in healthy adults. Tsoukalas D et al. Int J Mol Med. 2017 Jul.
20. Growing Number of Autoimmune Disease Cases Reported American Autoimmune Related Diseases Association (AARDA) 21-Jun-2012, by American Autoimmune Related Diseases Association (AARDA)
21. Micronutrient deficiencies in patients with COVID-19: how metabolomics can contribute to their prevention and replenishment. Dimitris Tsoukalas and Evangelia Sarandi. BMJ Nutri Prev Heal. Nov. 2020; bmjnph-2020-000169
22. Targeted Metabolomic Analysis of Serum Fatty Acids for the Prediction of Autoimmune Diseases. Dimitris Tsoukalas, Vasileios Fragoulakis, Evangelia Sarandi et. al. Frontiers in Molecular Biosciences, Metabolomics (6), 2019, November. 
23. Dietary micronutrients in the wake of COVID-19: an appraisal of evidence with a focus on high-risk group and preventative healthcare. McAuliffe S, Ray S, Fallon E, et al. BMJ Nutr Prev Heal 2020:bmjnph-2020-000100.

Επιμέλεια Κειμένου: Επιστημονική Ομάδα Metabolomic Medicine

 https://www.drtsoukalas.com/i_shesi_tou_stres_me_ta_aitoanosa_nosimata-su-240.html