Ορθοδοξία και Πολιτική

Ο Απόστολος Παύλος μας παροτρύνει να προσευχόμαστε για τους άρχοντες των οποίων οι εξουσίες ως θεσμοί «υπό του Θεού τεταγμένοι εισίν» (Ρωμ. 13,1) ενώ ο άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός εν μέσω τουρκοκρατίας έλεγε «να παρακαλείτε τον Θεό δια τον Βασιλέα και δια όλους τους Ζαπιτάδες να τους φωτίζει να κυβερνούν με πραότητα και δικαιοσύνη» (Φωνή Κυρίου, 2019, 35, 3457).

Θεοφάνης Α. Τσαπικούνης

Ορθοδοξία είναι ο Λόγος του Ιησού όπως κατεγράφη από τους ευαγγελιστές και έφτασε σε εμάς μέχρι σήμερα. Και ο Λόγος του Ιησού έχει να κάνει με τον άνθρωπο, την μετάβαση του σε έναν καλύτερο άνθρωπο, και τελικό στόχο το ‘καθ εικόνα και καθ ομοίωση’.

Πολιτική είναι ένα σύνολο μέτρων και διαδικασιών που αποσκοπεί στην βελτίωση του βιοτικού επιπέδου του κοινωνικού συνόλου. Όμως είναι και η μήτρα γένεσης ιδεών και αντιλήψεων που μέσω αντίστοιχων ή συναφών διαδικασιών αποβλέπουν και πάλι στην βελτίωση της ζωής του κοινωνικού συνόλου. 

Με μια πρώτη ματιά Ορθοδοξία και Πολιτική δεν φαίνεται να έχουν και πολλά κοινά στοιχεία. Μια φευγαλέα ματιά ή σκέψη σε αυτές τις δυο έννοιες θα κατέληγε γρήγορα και ανώδυνα στο συμπέρασμα ότι αυτά δεν συναντιούνται πουθενά. Είναι όμως έτσι;

Συχνά, η Πρόθεση και ο Σκοπός διαφοροποιούν το περιεχόμενο, την μεθοδολογία και την στρατηγική. Διαφοροποιούν μέχρι και τις κοινωνίες, μέχρι και τις θρησκείες. Μπορούν να γίνουν εργαλεία αποπροσανατολισμού ή σύγκλισης. Και έχουν γίνει εργαλεία στα χέρια ειδημόνων που οδήγησαν μεγάλες μάζες σε αντιπαραθέσεις και συγκρούσεις. Και είναι καταπληκτικό πως η Πρόθεση και ο Σκοπός υιοθετούνται από την μάζα και δημιουργούν Πάθος και Εμμονή. Λογικά λοιπόν διαφοροποιούν και τα δύο Αντικείμενα του άρθρου τούτου οδηγώντας σε διαφορετικούς δρόμους και ταυτότητες.

Όμως, ποια είναι η βασική συνιστάμενη της διδασκαλίας του Ιησού; Αλήθεια, Αγάπη, Ταπεινότητα, Συγχώρεση,  Δικαιοσύνη. Και ποιο ήταν το αποτέλεσμα; Σταύρωση. Ο Ιησούς σταυρώθηκε γιατί μίλησε για Αλήθεια και Δικαιοσύνη και κατέδειξε τον δρόμο προς την Αγιότητα,  πράγμα που μάλλον ενόχλησε την καθεστηκυία  τάξη, το σύστημα. Είναι ‘καταπληκτικό’ το ότι λίγο πριν την Σταύρωση δυο εκ των αποστόλων του ζήτησαν να τοποθετηθούν δεξιά και αριστερά του όταν αποκατασταθεί στον Θρόνο του.

Ενοχλήθηκε η εξουσία, το ιερατείο, από την Αλήθεια. Μα γιατί; Δεν υπηρετούσαν την Αλήθεια; Δεν ήθελαν τον άνθρωπο καλύτερο;

Στην σημερινή καθεστηκυία  πολιτική τάξη , ποια είναι η βασική συνιστάμενη; Είναι ο κατεξοχήν στόχος της η βελτίωση του βοιωτικού επιπέδου του κοινωνικού συνόλου; Είναι στις άμεσες προτεραιότητες ο άνθρωπος και η βελτίωση του μέσω της παιδείας; Διακατέχεται και διακρίνεται από ανιδιοτέλεια; Τι θέση κατέχουν η Αλήθεια,  η Δικαιοσύνη και η Ταπεινότητα; Και ποια θέση επιλέγουν οι πρωταγωνιστές για τον εαυτό τους και τους ‘δικούς’ τους;

Μήπως και στις δυο περιπτώσεις το Σύστημα ξεχνάει τους στόχους του και τους σκοπούς του και εξυπηρετεί μόνο τις προθέσεις του;

Από την Β Επιστολή προς Κορινθίους διαπιστώνουμε ότι κάποιοι Κορίνθιοι επιδίωκαν προβολή και κυριαρχία στους άλλους.  Διαβάζουμε στην Φωνή Κυρίου (Αποστολική Διακονία 67, 38 (3460), … αλλά και αν δεν είχαν χαμηλώσει οι τόνοι του εγωισμού εκείνων που προκαλούσαν έριδες και θρησκευτικά ψευδοδιλήμματα.

Στην σημερινή καθεστηκυία πολιτική τάξη επιδιώκουν κάποιοι προβολή και κυριαρχία επί κάποιων ή επί όλων; Επιδιώκουν την πάκτωση των καρεκλών τους στην εξουσία και το σφιχταγκάλιασμα με την καρέκλα τους; Επιδιώκουν με ψέματα και ψευτοδιλήμματα τον αποπροσανατολισμό της μάζας; Επιδιώκουν την εγκαθίδρυση της δικής τους ‘αλήθειας’;

Διαβάζουμε στην Φωνή Κυρίου (Αποστολική Διακονία 67, 7 (3429), … δεν είναι δυνατόν  να μην περάσει θλίψεις αυτός που πολεμάει το κακό. Είναι αδιανόητο ο αληθινός αθλητής  να ζει μέσα σε τρυφή και ανέσεις.  …..οι πονηροί και οι υποκριτές θα προκόβουν …..ίσως να προκόβουν και αριθμητικά ….θα έρθει καιρός που οι άνθρωποι δεν θα ανέχονται την υγιή διδασκαλία αλλά σύμφωνα με τις εμπαθείς επιθυμίες τους θα ακούνε πλανεμένους ….

Στην σημερινή καθεστηκυία πολιτική τάξη η τρυφή και είναι ανέσεις είναι πλέον συνώνυμες της διαφθοράς, της μίζας, της υπεξαίρεσης, της εξυπηρέτησης κάτω από το τραπέζι και της διευκόλυνσης με γρηγορόσημο. Είναι αληθινοί αθλητές οι πολιτικοί μας; Αγωνίζονται εναντία στο κακό; Ή μήπως (οι περισσότεροι) είναι  πονηροί και υποκριτές; Μάλλον εύκολη η απάντηση. Και ο λαός ποιους ακούει; Τις υγιείς φωνές ή τους πλανεμένους;

Το ψέμα και οι παραχαράξεις σήμερα είναι βασικό εργαλείο της ελληνικής πολιτικής τάξης και βασικός εχθρός της προόδου και της ανάπτυξης. Αντιστρατεύονται την Αλήθεια και οδηγούν στην κατηφόρα μια ολόκληρη κοινωνία που χάνει έτσι τις αξίες της και τον στόχο της και γίνεται έρμαιο του καθ τυχάρπαστου;

Στην Ορθοδοξία, αντίστοιχα, το ψέμα και οι παραχαράξεις αντιστρατεύονται την Αλήθεια και έχουν οδηγήσει κατ επανάληψη σε πλάνη και Αιρέσεις. Οδηγούν μακριά από την Αλήθεια, μακριά από τον Λόγο του Ιησού, μακριά από τον στόχο.

Τι αποκόμισαν οι Απόστολοι και ο Ιησούς από τον αγώνα τους για την διάδοσης της Αλήθειας; Διαβάζουμε ότι ο Παύλος έκανε εργόχειρο για να ζήσει για να μην του καταλογίσουν ότι ζει σε βάρος των άλλων. Ο Ιησούς ζούσε με παραδειγματική ταπεινότητα. Τι αποκόμισαν τελικά; Θλίψη, πόνο, δάκρυα και κατά κανόνα μαρτυρικό θάνατο. Οι ιερείς και αρχιερείς πως ζούσαν; Τι αποκόμιζαν; Σήμερα οι πολιτικοί μας τι αποκομίζουν; Και οι φωνές που πασχίζουν να ακουστεί η αλήθεια;

Αν θελήσουμε σε όλο αυτό να ενεπλέξουμε και την ‘μόρφωση’ θα πρέπει να παραπέμψουμε στον άγιο Κοσμά τον Αιτωλό: το κακό θα έρθει από τους σπουδαγμένους.

Τελικά, Ορθοδοξία και Πολιτική είναι δυο ευθείες παράλληλες, συγκλίνουσες ή αποκλίνουσες;

Σαφέστατα έχουμε να κάνουμε με δυο διαφορετικές έννοιες με σημαντικές διαφορές στην Πρόθεση τα Μέσα και τον Σκοπό. Στην μια περίπτωση η Πρόθεση και ο Σκοπός είναι η Αγιότητα ενώ στην άλλη περίπτωση η λύση προβλημάτων και η ομαλή διαβίωση του κοινωνικού συνόλου.

Όμως, διαπιστώνουμε από την μικρή προηγηθείσα ανάλυση ότι υπάρχουν κοινά σημεία τόσο στην διαδρομή όσο και το σκοπό.

Η Βελτίωση τόσο του ανθρώπου όσο και του συνόλου ακόμα και του βιοτικού επιπέδου θα μπορούσε να είναι κοινός τόπος για την Ορθοδοξία και την Πολιτική. Ο Θεάνθρωπος ενδιαφέρεται για τον άνθρωπο και τον θέλει (τον άνθρωπο) άγιο. Η πολιτική θα μπορούσε να κάνει τον άνθρωπο καλύτερο μέσω της παιδείας. Οι αρχές της Ορθοδοξίας οδηγούν σε ένα άριστο κοινωνικό σύνολο ενώ η πολιτική θα μπορούσε να το βελτιώσει μέσω της παιδείας και της Δικαιοσύνης αλλά και της Δίκαιης Δημόσιας Διοίκησης.

Κοινός τόπος και στις δυο περιπτώσεις είναι το ότι η Ανώτερη Ιδέα, η Αλήθεια, ο Ευγενής Σκοπός, αντιμετωπίζεται υποτιμητικά, υποβαθμίζεται και συχνά χλευάζεται. Τα πρόσωπα που επανδρώνουν το ιερατείο αφενός και την πολιτική τάξη αφετέρου εστιάζουν στις προθέσεις τους και εξυπηρετούν τα συμφέροντα τους, κατά κανόνα. Το καλό, το καλύτερο το αντιλαμβάνονται σαν εχθρό και το καταπολεμούν.

Ένα άλλο κοινό σημείο είναι η πλάνη και το ψέμα. Αμφότερα χρησιμοποιήθηκαν τόσο από το ιερατείο όσο και από κατ επίφαση χριστιανούς σε όλες τις περιόδους και τελικά από την πολιτική τάξη σε όλα τα μήκη και πλάτη με σκοπό την διαστρέβλωση και τον αποπροσανατολισμό. Και οι υγιείς φωνές; Οι φωνές που κράζουν την αλήθεια; Παραμερίζονται, απαξιώνονται, και συχνά καταδικάζονται. Τότε και τώρα.

Είναι ολοφάνερο ότι θα μπορούσε η Πολιτική να βρίσκεται σε μια ελάχιστη αλληλοεπικάλυψη με την Ορθοδοξία.

Τελικά στην Ελλάδα Ορθοδοξία και Πολιτική συναντιούνται; Έχουν κοινά σημεία;

Βεβαίως: Η Πολιτική στην Ελλάδα χρησιμοποιεί την Θρησκεία σαν εργαλείο και πιθανόν και το αντίστροφο.

Όμως αν οι πολιτικοί μας διέθεταν κάποια χαρακτηριστικά όπως Ταπεινότητα, Αίσθηση Δικαίου, Αμεροληψία, ποιες θα ήταν οι επιδόσεις τους και ποια η πορεία της χώρα μας αλλά και ποια η θέση εκάστου εξ ημών;